KHẮC PHỤC HIỆN TƯỢNG SƯỢNG TRÊN SẦU RIÊNG

Sầu riêng là loại trái cây đặc sản của Đông Nam Á, được nhiều người ưa thích bởi hương thơm đặc trưng và béo ngậy đặc trưng của riêng nó. Chúng còn được mệnh danh là “vua trái cây”. Tuy nhiên, khi sầu riêng bị sượng làm mất phẩm chất và giá trị chúng mang lại, gây nên trở ngại cho nhà vườn. Vì vậy, để giúp nhà vườn hiểu hơn về hiện tượng này, Phân bón Tứ Quý sẽ cung cấp một số thông tin qua bài viết này.

Sầu riêng bị sượng là hiện tượng rối loạn sinh lý làm cho phần cơm bị cứng hoặc nhão, có màu nâu, không có màu vàng tươi hay màu sắc không đồng đều. Hiện tượng này thường xảy ra ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long và tùy theo giống sẽ có những biểu hiện khác nhau. Trên giống monthong thường gặp cơm cứng, mất màu hoặc cơm bị nhão; Trên sầu riêng Ri6 chủ yếu bị “cháy múi”, cơm có màu nâu hay bị biến dạng; Trên giống Khổ qua xanh và Sữa hạt lép có hiện tượng cơm rất mềm, nhão. Ngoài các biểu hiện trên, sầu riêng bị sượng còn có hiện tượng phần cơm phía trong nơi tiếp giáp với vách múi cứng và có màu trắng, nhưng bên ngoài vẫn mềm. Hoặc có trường hợp cơm trái màu sắc vàng trắng không đồng đều như “da lợn”, phần cơm màu trắng hơi cứng hơn so với phần màu vàng.

Theo các nghiên cứu đã được thực hiện, ở các giống sầu riêng khác nhau khi bị sượng chỉ khác nhau về biểu hiện, còn tác nhân hầu hết là giống nhau. Các nhà khoa học đã xác định nguyên nhân bị sượng trên sầu riêng là do biện pháp canh tác, môi trường và sinh lý của cây nhiều hơn là do giống. Do đó, cần xác định rõ nguyên nhân để có biện pháp khắc phục phù hợp.

Nguyên nhân đầu tiên là do sự cạnh tranh dinh dưỡng trong quá trình phát triển của trái. Trong giai đoạn từ 8-12 tuần sau khi đậu trái, phần cơm sầu riêng phát triển rất mạnh, nếu cây ra đọt non trong giai đoạn này sẽ xảy ra cạnh tranh dinh dưỡng giữa việc nuôi trái và phát triển đọt non ở cây. Cũng như giai đoạn cây đang mang hoa và trái non, nếu cây ra đọt non thì đọt sẽ được ưu tiên dinh dưỡng hơn nên gây rụng. Tương tự vậy, trong quá trình phát triển cơm mà cây ra đọt non, cây sẽ cung cấp dinh dưỡng để nuôi đọt non nhiều hơn nuôi trái, dẫn đến cơm trái phát triển không bình thường, gây nên sượng trái. Việc bón dư thừa phân, đặc biệt là phân đạm là nguyên nhân chính làm cho cây ra đọt non ở giai đoạn này. Do đó, cần phải bón phân cân đối và đúng lượng trong giai đoạn này. Có thể hạn chế ra đọt non bằng cách phun qua lá phân MKP 0-52-34 với liều lượng 1kg pha trong phuy 200 lít nước, phun đều hai mặt lá trong giai đoạn 3-12 tuần sau khi đậu trái, 7-10 ngày 1 lần. Ra hoa và đậu quả nhiều đợt không tập trung cũng gây nên cạnh tranh dinh dưỡng với trái đang phát triển cơm và làm trái bị sượng. Ẩm độ đất là yếu tố quan trọng quyết định sự ra hoa nên quản lý nước trong vườn tốt là yếu tố giúp cho sầu riêng ra hoa sớm và tập trung hơn ở những vườn không có quản lý nước. Thông thường, nếu để ra hoa tự nhiên, cây sầu riêng sẽ ra hoa thành hai hay nhiều đợt hoa, nên xuất hiện sự cạnh tranh dinh dưỡng giữa hoa và trái non, hoa và trái trưởng thành và sự cạnh tranh giữa trái non và trái trưởng thành. Vì vậy, nên kích thích cho cây ra hoa tập trung và đồng loạt để hạn chế tình trạng này. Nếu số trái trên cây trong giai đoạn phát triển cơm vừa với khả năng mang trái của cây thì nên cắt bỏ toàn bộ hoa và trái non ở những đợt sau hoặc tỉ lệ ra hoa và đậu quả quá thấp cũng nên cắt bỏ để cây tập trung dinh dưỡng nuôi lứa trái lớn.

Thứ hai là do ảnh hưởng của môi trường bao gồm mưa và mức thủy cấp cao ở địa phương. Ở vùng có mức thủy cấp cao như Đồng bằng sông Cửu Long nên quản lý nước trong vườn trong giai đoạn phát triển trái rất quan trọng, có ảnh hưởng đến nâng suất và chất lượng của sầu riêng. Mực nước trong vườn cao, mưa hay tưới quá nhiều nước làm cho ẩm độ trong đất tăng cao, cây hấp thu nhiều nước là nguyên nhân gây hiện tượng cơm nhão, kích thích ra đọt non cạnh tranh dinh dưỡng với trái. Vì vậy, nhà vườn cần giữ mực nước trong mương vườn ở độ sâu 60 - 80 cm từ mặt liếp sau khi đậu trái nhằm không làm gia tăng ẩm độ đất. Giai đoạn trước khi thu hoạch 25 - 30 ngày nên rút nước trong mương khô cạn để thúc đẩy quá trình trưởng thành và chín của trái, phủ mặt liếp bằng plastic trong mùa mưa để hạn chế hiện tượng nhão cơm. Trong giai đoạn thu hoạch nếu có mưa lớn nên ngừng thu hoạch, rút nước trong mương ra, sau 3 - 5 ngày mới thu hoạch trở lại. Nên kích thích cho cây ra hoa sớm và tập trung để có thể thu hoạch trong mùa khô sẽ ít bị sượng hơn trong mùa mưa.

Thứ ba là do rối loạn sinh lý dinh dưỡng. Sự mất cân bằng khoáng chất trong trái cũng có thể là nguyên nhân gây ra hiện tượng rối loạn sinh lý trong trái, trong đó mặc dù chưa có kết luận về sự liện hệ giữa hiện tượng trái chín không đồng đều với dinh dưỡng khoáng nhưng có những chỉ thị cho thấy Canxi và Magie là hai chất có ảnh hưởng đến hiện tượng trái chín không đồng đều. Hiện tượng cháy múi được cho là do thiếu chất Bo. Sự mất cân bằng giữa Canxi, Magie và Kali cũng là yếu tố gây ra hiện tương cứng cơm và mất màu trên giống sầu riêng Monthong. Kali có tương quan nghịch với Canxi và Magie. Bón nhiều phân kali nhưng thiếu Canxi và Magie cũng gây ra sự mất cân bằng dinh dưỡng và làm cho sầu riêng bị sượng. Để khắc phục tình trạng mất căn bằng và thiếu hụt dinh dưỡng khoáng cần bổ sung dinh dưỡng quá lá. Phun phân bón lá có chứa Bo giai đoạn 15 - 20 ngày sau khi đậu trái để hạn chế hiện tượng cháy múi do thiếu chất Bo. Ngoài quy trình bón phân thích hợp cho trái phát triển đầy đủ cần bổ sung thêm các chất Canxi, Magie và Kali theo quy trình sau: (1) Phun phân bón lá chứa Canxi vào giai đoạn 2 tháng sau khi đậu trái. (2) Phun Magie sau khi phun Canxi 15 ngày, (3) Phun Kali ở giai đoạn 1 tháng trước khi thu hoạch. Ngoài ra, theo nhiều nghiên cứu, bón phân có chứa chlor (Cl) như phân KCl cũng là nguyên nhân sầu riêng bị sượng, có thể do Cl làm cho trái tích trữ nhiều nước, làm giảm phẩm chất cơm. Cây sầu riêng cần nhiều Kali, đặc biệt là giai đoạn trái trưởng thành và chín, bón đủ kali sẽ làm cho cơm có màu vàng đậm, vị ngọt hơn. Do đó, để cung cấp Kali có thể sử dụng Kali Nitrat (KNO3) hoặc Kali Sunfat (K2SO4) sẽ an toàn hơn cho sầu riêng thay vì sử dụng KCl gây độc cho cây do chúng rất nhạy cảm với Cl.